PostNL uitgifte: Kinderpostzegels 2019

Uitgiftedatum: 3 oktober 2019

Verschijningsvorm: vel met 10 bijzondere postzegels in 5 verschillende ontwerpen, met waardeaanduiding 1 voor post tot en met 20 gram met een bestemming binnen Nederland, met een bijslag van € 0,43

Artikelnummer: 391360

Ontwerp: Studio Henque en Rina van Maanen, Leiden

PostNL geeft sinds 1924 kinderpostzegels uit om geld in te zamelen voor projecten die gericht zijn op het welzijn van kwetsbare kinderen. Dit gebeurt door een bijslag van inmiddels € 0,43 per postzegel. De opbrengst van alle bijslagen gaat naar de projecten van de onafhankelijke Stichting Kinderpostzegels Nederland. De stichting zet zich in om kinderen in Nederland en daarbuiten een kans op een beter leven te geven. Om deze hulp mogelijk te maken, organiseert de stichting onder meer de Kinderpostzegelactie. Het doel van de actie is hulp te bieden aan kinderen die geen veilig thuis hebben, onder wie kinderen in de daklozenopvang. Dit jaar gaan vanaf 25 september zo’n 160.000 leerlingen uit groep 7 en 8 langs de deuren om kinderpostzegels te verkopen. Vanaf 3 oktober worden de bestellingen bezorgd. In 2018 was de opbrengst van de actie 9,4 miljoen euro.

Het vel Kinderpostzegels 2019 telt tien postzegels met waardeaanduiding 1 voor bestemmingen binnen Nederland, in vijf verschillende ontwerpen. Op de postzegels zijn de omslagen van vijf klassieke kinderboeken beeldvullend geplaatst. De volgorde van de postzegels op de onderste rij verspringt ten opzichte van de volgorde op de bovenste rij. Onderaan elke postzegel staan de landsnaam, de waardeaanduiding, de bijslag en het jaartal. De sorteerhaak is linksboven geplaatst. Op de gele velrand staat bovenaan de titel van de uitgifte, tussen de logo’s van PostNL en de Stichting Kinderpostzegels Nederland.

De Chalkboard Bold (Apple, 2003) is gebruikt voor de landsnaam, waardeaanduiding, bijslag en jaartal. De Frutiger 45 Light (Adrian Frutiger, 1975) is gebruikt voor de overige typografie.

Jeroen den Tex, directeur van de Stichting Kinderpostzegels Nederland, is enthousiast over de nieuwe kinderpostzegels. “Het is natuurlijk een mooi onderwerp dat nauw aansluit op onze doelgroepen: de kinderen die deze klassiekers kennen en ook hun ouders en grootouders die ermee zijn opgegroeid. Het zijn hele fraaie postzegels geworden. Vrolijk, met een mooi kleurenpalet en lekker groot. De hoofdpersonen komen zo heel dichtbij. Net zoals de schoolkinderen dicht bij de mensen in het land komen als ze in september kinderpostzegels en andere producten gaan verkopen. Zoals wij als organisatie dicht bij de kinderen willen staan die onze hulp nodig hebben. Dit jaar besteden we veel aandacht aan de 8.500 kinderen die in ons land in de daklozenopvang verblijven, volledig buiten hun schuld. We doen er alles aan om het voor hen net zo goed te laten aflopen als met de zwerfjongen Kruimeltje, de hoofdpersoon uit een van de afgebeelde kinderboeken. Daar hebben we de hulp van heel Nederland voor nodig.”

De uitgifte Kinderpostzegels 2019 kwam tot stand in nauwe samenwerking tussen PostNL, de Stichting Kinderpostzegels Nederland, Studio Henque en Rina van Maanen en Uitgeverij Kluitman. Grafisch ontwerper Rina van Maanen was verantwoordelijk voor het ontwerp van de postzegels, met vijf kinderboeken uit het fonds van Uitgeverij Kluitman in de hoofdrol.

Populariteit, harmonie en illustratiestijlen
Rina van Maanen: “We hebben intensief overlegd over de keuze van de vijf titels. Dat was niet eenvoudig, want Kluitman heeft sinds de oprichting in 1864 duizenden kinderboeken uitgebracht. Ons eerste uitgangspunt bij de selectie was populariteit en dus herkenbaarheid. Het tweede uitgangspunt was harmonie in kleur. En het derde dat we verschillende illustratiestijlen wilden laten zien. En dat alles in een vrolijk en tijdloos ontwerp.”

Beroemdste titels

Dik Trom, Pietje Bell, De Kameleon en Kruimeltje behoren tot de beroemdste titels van Uitgeverij Kluitman. Van Maanen: “Daarom zijn ze ook op de postzegels terechtgekomen. De Drieling is toegevoegd omdat we ook een typisch kinderboek voor meisjes wilden opnemen. We konden maar voor vijf postzegels een ontwerp maken. Daardoor moesten andere klassiekers als Afke’s Tiental en Paddeltje afvallen.”

Keuzestress

De uitwerking van het ontwerp van de postzegel met Kruimeltje lag voor de hand, volgens Van Maanen. “Van dit boek zijn weliswaar in de loop van de tijd veel verschillende edities verschenen, maar vrijwel altijd met dezelfde illustraties. Bij de andere kinderboeken was het ingewikkelder. In de serie Pietje Bell zijn bijvoorbeeld acht verschillende titels uitgebracht in ook allerlei verschillende edities. Met steeds andere illustrators en dus ook andere omslagen. En bij de serie De Kameleon praat je al over bijna zeventig titels.”

Het geheim van Kluitman

Bij het onderzoek naar edities, omslagen en illustrators maakte Van Maanen onder meer gebruik van Het geheim van Kluitman. Dit overzichtswerk verscheen in 2014 bij het 150-jarig bestaan van de uitgeverij. “Ook hebben we in antiquariaten allerlei originele exemplaren van verschillende edities verzameld. Deze zijn gescand en als basis gebruikt voor het ontwerp van de postzegels. De vijf uiteindelijk gekozen omslagen bleken het beste bij elkaar te passen. Kleur en illustratiestijl vormen een mooi evenwichtig beeld. Op vier van de vijf postzegels hebben we de illustraties van omslagen uit het verleden gebruikt. De uitzondering is Uit het leven van Dik Trom. Voor dit boek is bewust de allerlaatste editie uit 2016 genomen. Zo leggen we ook verbinding met het heden.”

Er gebeurt van alles

De variatie aan stijlen betekent dat er van alles op het postzegelvel gebeurt. “Daarom loopt het beeld van iedere postzegel af”, zegt Van Maanen. “Een rand of kader zou het nog drukker maken. Op een boekomslag speelt zich vaak veel af. Zeker typografisch, want boektitels moeten de aandacht trekken. We hebben de beelden op allerlei manieren bewerkt, maar altijd met respect voor het oorspronkelijke boekontwerp. Zo is er onderaan ruimte gemaakt omdat daar de postale typografie moest komen. De weggehaalde namen van de auteurs zijn teruggekeerd, maar allemaal in een nieuw lettertype in dezelfde grootte. Ook zijn er uitsneden gemaakt, is de illustratie waar nodig vergroot en zijn de kleuren opgefrist. Alles met als doel de essentie van ieder omslagontwerp zo goed mogelijk in beeld te brengen.”

Keuze typografie

Bij de keuze van de typografie op de postzegel kwam Van Maanen uit bij de Chalkboard als lettertype. “Omdat de naam zo mooi past bij de schooljeugd. Maar ook omdat de Chalkboard als stevige letter zich staande houdt bij de vaak forse letters van de boektitels. Ik heb er een schaduwlijn achter gezet in 100 procent zwart. Als tegenwicht voor de drukke illustraties en om de typografie van het vel te laten loskomen. Als tweede letter heb ik de Frutiger gebruikt omdat die zo mooi simpel van lijn is. Diezelfde simpelheid keert terug op de velrand. We hebben nog wel geëxperimenteerd om die te illustreren, bijvoorbeeld in de vorm van een boekenkast. Maar dat werkte niet. En het was ook niet nodig. Er gebeurt al genoeg op deze postzegels.”

Over de ontwerper

Rina van Maanen (1955) volgde verschillende grafische cursussen en interne opleidingen tot grafisch ontwerper. Ervaring deed zij op bij RJA (het latere Saatchi & Saatchi Nederland) voordat zij samen met haar partner Studio Henque en Rina van Maanen begon. De studio heeft zich gespecialiseerd in grafische vormgeving op het gebied van reclame in de meest brede zin van het woord.

Over het onderwerp

Uitgeverij Kluitman uit Alkmaar is een van de oudste uitgeverijen van kinderboeken in Nederland. De uitgeverij wordt in 1864 opgericht door Pieter Kluitman. In 1891 geeft hij Uit het leven van Dik Trom uit, geschreven door Johan Kieviet. Dit kinderboek is sinds die tijd continu leverbaar in de boekhandels. Vele andere klassiekers volgen, waaronder Afke’s Tiental van Nienke van Hichtum (verschijnt 1903 bij Wolters, vanaf 1907 bij Kluitman), Paddeltje, de scheepsjongen van Michiel de Ruyter van Johan H. Been (1908), Pietje Bell van Chris van Abkoude (1914), Kruimeltje van Chris van Abkoude (1923), De schippers van de Kameleon van Hotze de Roos (1949), de Drielingserie van Trix van Brussel (vanaf 1978), de serie Klavertjes voor beginnende lezers (vanaf 1985) en de serie Kippenvel van R.L. Stine (vanaf 1994). Sinds 1 januari 2019 maakt Kluitman deel uit van BBNC Uitgevers in Amersfoort.

De kinderpostzegels worden tussen 25 september en 3 oktober door leerlingen uit groep 7 en 8 langs de deur verkocht. De postzegels zijn, zolang de voorraad strekt, ook verkrijgbaar bij het postkantoor in de Bruna-winkels, via www.postnl.nl/bijzondere-postzegels en op de website van de Stichting Kinderpostzegels Nederland. De postzegels zijn verder telefonisch te bestellen bij de klantenservice van Collect Club op telefoonnummer 088 ‑ 868 99 00. De geldigheidstermijn is onbepaald.